W pracy nad tematyką sporów kulturowych najlepiej wykorzystywać metody aktywizujące. Metoda aktywizująca to inaczej uporządkowana forma poszukiwań odpowiedzi uczniów na postawione przez nauczyciela pytanie. To względnie stały, powtarzalny sposób zorganizowania pracy uczniów, to określenie, jakie czynności i w jakiej kolejności powinni oni wykonywać. Nie jest to metoda pracy nauczyciela, ale metoda pracy uczniów.
Podczas zajęć poświęconych tematyce sporów kulturowych warto szczególnie wykorzystywać metody dyskusyjne, twórczego myślenia, pracy z formularzem.
Praca metodami aktywizującymi zmienia tradycyjną rolę nauczyciela. Zwykle to on jest najbardziej aktywnym podmiotem podczas zajęć: prowadzi wykład, tłumaczy, wyjaśnia, odpytuje, ocenia. Wykorzystanie metod aktywizujących zmienia tę sytuację. Z „przekaźnika wiedzy” staje się po części organizatorem samodzielnych poszukiwań uczestników. Jego głównym zadaniem przestaje być przekazanie uczniom gotowej wiedzy w ostatecznej formie, a staje się zorganizowanie im samodzielnej pracy nad proponowanymi zagadnieniami. Ta organizacja pracy nie polega na „ręcznym” sterowaniu, na seriach drobiazgowych poleceń, ale na precyzyjnym postawieniu pytania i wskazaniu metody pracy nad tym pytaniem. Nauczyciel przestaje być wykładowcą, a staje się animatorem – tym, który ożywia, płynnie przechodzi od aktywności (kiedy organizuje pracę uczniów), do pozornej bierności (kiedy małe grupy pracują, a on uważnie je obserwuje).
Praca metodami aktywizującymi zmienia tradycyjną rolę uczniów. W metodyce jednostronnego przekazu rola ucznia jest sprowadzona do biernego przyswojenia podawanych treści. Jego dotychczasowa wiedza na dany temat się nie liczy, ważne jest tylko to, co ma do przekazania nauczyciel. Uczeń ma siedzieć cały czas w ławce i nastawić się na słuchanie i zapamiętanie. Tymczasem aktywizacja z jednej strony „wydobywa” dotychczasową wiedzę uczniów, ich sposób widzenia i rozumienia świata, z drugiej zaś prowokuje ich do czynnego uczestniczenia w procesie zdobywania nowej wiedzy. Uczestnicy z biernych słuchaczy stają się aktywnymi podmiotami, pracującymi nad rozwiązaniem postawionego przed nimi problemu. Uczniowie nie gromadzą gotowych porcji wiedzy w celu jej zapamiętania, ale szukają jej, aby rozwiązać problem. Mogą uczyć się od siebie, mogą się stać dla siebie źródłem wiedzy. Zdobywaną wiedzę poddają swoistej obróbce: segregują, porządkują, przeformułowują.
Praca metodami aktywizującymi daje szansę na:
- Lepsze zrozumienie treści. Podczas pracy z wykorzystaniem metod aktywizujących uczniowie aktywnie podchodzą do tekstu źródłowego. Patrzą na niego pod określonym kątem, są nastawieni na wyłowienie z niego informacji potrzebnych do rozwiązania postawionego problemu. Muszą coś z nim zrobić, jakoś przepracować, przeformułować. Taka aktywna praca pozwala im lepiej zrozumieć tekst, uchwycić jego sens, zobaczyć rzeczywistość, na jaką on wskazuje. Ilustruje to chińskie przysłowie: „powiedz mi, a zapomnę, pokaż, a zapamiętam, pozwól wziąć udział – zrozumiem”.
- Lepsze zapamiętanie treści. Aktywna „obróbka” tekstu pomaga – niejako przy okazji – lepiej go zapamiętać.
- Rozwój umiejętności samodzielnego myślenia. Aktywne zdobywanie wiedzy pod kierunkiem nauczyciela przygotowuje uczniów do samodzielnego stawiania pytań i poszukiwania na nie odpowiedzi.
Poprzez wykorzystanie metod aktywizujących nauczyciel stwarza przestrzeń do pracy uczniów, do ich poszukiwań. Sam tak jakby schodzi na bok, na pewien czas tak jakby się wycofuje. Robi to po to, aby najpierw uczniowie przedstawili swoje zdanie na omawiane tematy, zanim on to zrobi na koniec zajęć. Jest to zgodne z inspiracjami płynącymi z metodyki prowadzenia rozmów przez Sokratesa oraz z idei negocjacyjnego jujitsu.
